Upamiętnienie kpr. Piotra Feliksa Szpyrki. Uroczystość religijno-patriotyczna w leśnictwie Zielone
W dniu 4 lipca 2020 r. w leśnictwie Zielone, w lesie pomiędzy wsią Łuszczacz a Zielone odbyła się uroczystość religijno-patriotyczna mająca na celu upamiętnienie poległego podczas I bitwy pod Tomaszowem Lubelskim żołnierza Wojska Polskiego – kaprala Piotra Feliksa Szpyrki.
Uczestnicy uroczystości udali się tam wspólnie pokonując pieszo drogę z miejsca zbiórki w Łuszczaczu, a podczas przemarszu pięknymi dukatami leśnymi śpiewali piosenki patriotyczne pod przewodnictwem ks. prałata dr. Eugeniusza Derdziuka.
Uroczystość przy mogile kpr. Piotra Szpyrki, zorganizowaną przez Nadleśnictwo Zwierzyniec, rozpoczął Nadleśniczy Nadleśnictwa Zwierzyniec Lucjan Bednarz, który powitał licznie przybyłych gości. Swoją obecnością wydarzenie to zaszczycili m. in.: rodzina poległego żołnierza – Zofia Brotoń, Marek Brotoń, Renata Szpyrka, Jerzy Szpyrka i Krzysztof Szpyrka, Poseł na Sejm RP Sławomir Zawiślak – Prezes Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej Okręg Zamość, Bogdan Ścibut – Komendant Główny Ochotniczych Hufców Pracy, dr Piotr Gawryszczak – Wojewódzki Komendant Ochotniczych Hufców Pracy w Lublinie, Leszek Tabiszewski – Kierownik Ośrodka Szkolenia i Wychowania w Zamościu, dr hab. Jacek Romanek – Naczelnik Oddziału Biura Upamiętniania Walk i Męczeństwa IPN w Lublinie, Krzysztof Neścior – Dyrektor Muzeum 4 Pułku Strzelców Podhalańskich w Cieszynie, Janusz Brzozowski – Członek Zarządu Powiatu Zamojskiego, Marcin Ślęk – Członek Zarządu Powiatu w Cieszynie, Kazimierz Misztal – Burmistrz Krasnobrodu, Zbigniew Naklicki – Wójt Gminy Susiec, Mariola Czapla – Dyrektor Krasnobrodzkiego Domu Kultury, Teresa Puchacz – Dyrektor Niepublicznej Szkoły w Łuszczaczu, Andrzej Wojtyło – Zastępca Dyrektora Roztoczańskiego Parku Narodowego, dr inż. Leszek Dmitroca – Nadleśniczy Nadleśnictwa Tomaszów, Stanisław Nawrocki – Nadleśniczy Nadleśnictwa Józefów, por. Piotr Janiak – 25 Batalion Lekkiej Piechoty w Zamościu, kpt. Sławomir Szumiesz – 3 Batalion Zmechanizowany w Zamościu, mjr Konrad Stąsiek – 32 Zamojski Wojskowy Oddział Gospodarczy im. Hetmana Wielkiego Koronnego Jana Zamoyskiego, kpt. Jacek Markowski – 5 Batalion Strzelców Podhalańskich, Agata Granda z delegacją uczniów ze Szkoły Podstawowej nr 2 im. 4 Pułku Strzelców Podhalańskich w Cieszynie, ks. prał. dr Eugeniusz Derdziuk – Proboszcz Parafii Nawiedzenia NMP w Krasnobrodzie, Lucyna Kawka – Sołtys Wsi Zielone, Pani Maria Cios – mieszkanka Łuszczacza, Grzegorz Frątczak – emerytowany Leśniczy Leśnictwa Zielone, Franciszek Cieplak – były Nadleśniczy Nadleśnictwa Zwierzyniec, mł. insp. Związku Strzeleckiego Jarosław Antoszewski – reprezentujący Jednostkę Strzelecką 2019 z Tomaszowa Lubelskiego, pracownicy Zakładu Usług Leśnych, strażacy z OSP z Zielonego i Łuszczacza, Stowarzyszenie „Ach Zielone”, Andrzej Gontarz – artysta rzeźbiarz z Krasnobrodu, Józef Zdybel – Krasnobrodzkie ABC oraz grupy rekonstrukcyjne: Grupa Rekonstrukcji Historycznej ORDON z Łańcuta, Grupa Rekonstrukcji Historycznej 9 Pułku Piechoty Legionów, Tomaszowski Szwadron im. 1 Pułku Korpusu Ochrony Pogranicza i Klub Miłośników Historii z Tomaszowa Lubelskiego.
Po powitaniu wszyscy zebrani odśpiewali hymn państwowy przy akompaniamencie Krasnobrodzkiej Orkiestry Dętej.
Postać kaprala Piotra Feliksa Szpyrki z 4 Pułku Strzelców Podhalańskich przybliżyli Krzysztof Neścior – Dyrektor Muzeum 4 Pułku Strzelców Podhalańskich w Cieszynie, Ryszard Teterycz – Zastępca Nadleśniczego w Nadleśnictwie Zwierzyniec oraz Pani Maria Cios z Łuszczacza, której mama, Pani Maria Portka, opiekowała się ciężko rannym żołnierzem (treść wspomnień w załączniku).
W części artystycznej wiersze o tematyce patriotycznej recytowały: Gabriela Bojko z Łuszczacza (prawnuczka Pani Marii Portka) – wiersz Krzysztofa Kamila Baczyńskiego „Elegia o…..[ chłopcu polskim]” oraz Pani Alina Słota – regionalistka z Krasnobrodu – wiersz swojego autorstwa pt. „Pamięć o Kapralu Piotrze”. Oprawę muzyczną uroczystości zapewniła Krasnobrodzka Orkiestra Dęta.
Następnie odbyło się odsłonięcie i poświęcenie tablicy memoratywnej umieszczonej na mogile poległego żołnierza. Odsłonięcia dokonały reprezentujące rodzinę kaprala panie Renata Szpyrka i Zofia Bartoń, a poświęcenia – ks. prałat Eugeniusz Derdziuk.
Mszę świętą w intencji śp. kpr. Piotra Feliksa Szpyrki odprawił ks. prałat Eugeniusz Derdziuk, Proboszcz Parafii NMP w Krasnobrodzie, który wygłosił również piękną patriotyczną homilię. Potem poszczególne delegacje złożyły wieńce, wiązanki i kwiaty.
Po odsłonięciu tablicy wzruszający list od rodziny kpr. Piotra Szpyrki, skierowany do organizatorów i uczestników uroczystości, odczytała Pani Renata Szpyrka (treść listu przedstawiamy w załączniku).
To nie był jedyny list od rodziny kaprala odczytany podczas uroczystości. Zastępca Nadleśniczego Nadleśnictwa Zwierzyniec Ryszard Teterycz zapoznał zebranych z treścią listu przysłanego przez bratanice Piotra Szpyrki – panią Annę Szczepańską i panią Ewę Wachowski (treść listu w załączniku).
W dalszej części uczestnicy uroczystości wysłuchali okolicznościowych przemówień. Głos zabrali: Poseł na Sejm RP Sławomir Zawiślak, Burmistrz Krasnobrodu Kazimierz Misztal i Mieczysław Kawka – regionalista. Przemawiający w swoich wypowiedziach wyrazili między innymi wdzięczność i podziękowania osobom, które przez 80 lat dbały o to, aby pamięć o poległym kpr. Piotrze Szpyrce nie zaginęła, organizatorom i innym osobom mającym swój udział w przygotowaniu tej uroczystości za ich trud i zaangażowanie oraz gościom, którzy tak licznie przybyli, aby uczcić pamięć o poległym żołnierzu. Szczególne podziękowania kierowano w stronę jego rodziny.
Na zakończenie uroczystości ponownie głos zabrał Nadleśniczy Nadleśnictwa Zwierzyniec Lucjan Bednarz, który podziękował wszystkim za pomoc w organizacji uroczystości oraz za obecność w tym religijno-patriotycznym wydarzeniu i zaprosił na poczęstunek – wojskową grochówkę i ognisko.
Uroczystość została utrwalona przez p. Józefa Zdybla. Relację filmową i fotograficzną można zobaczyć na portalu internetowym „Krasnobrodzkie ABC” oraz stronach internetowych Nadleśnictwa Zwierzyniec, Urzędu Miejskiego w Krasnobrodzie oraz Krasnobrodzkiego Domu Kultury.
Relacja z uroczystości ukazała się również na antenie TVP 3 Lublin w dwóch wydaniach programu informacyjnego „Panorama Lubelska” – zapraszamy do obejrzenia: godz. 18.30 i godz. 21.30 oraz w Katolickim Radio Zamość – zapraszamy do wysłuchania.
Historia poszukiwań rodziny poległego
Szczegółowe dane poległego żołnierza oraz informacje o jego rodzinie udało się ustalić dzięki inicjatywie i zaangażowaniu Nadleśnictwa Zwierzyniec oraz wsparciu wielu osób i instytucji.
Nadleśnictwo Zwierzyniec w październiku 2019 r. podjęło starania mające na celu odnalezienie rodziny Piotra Szpyrki oraz jego macierzystej jednostki wojskowej. Wystosowano pisma do Instytutu Pamięci Narodowej, Krajowego Biura Informacji i Poszukiwań PCK, Wojskowego Biura Historycznego oraz Urzędu Gminy Susiec.
W odpowiedzi otrzymano informacje o braku wzmianek w zasobach wyżej wymienionych instytucji, poza pismem z PCK, które informowało że: „pewien Piotr Szpyrka ur. 03.1914 r. Zagórzany, pow. Gorlice s. Kaspra i Magdaleny był poszukiwany w latach 1957-1960 za pośrednictwem Polskiego Czerwonego Krzyża przez brata, który podał, że ww. do września 1939 r. był w orkiestrze 4 Pułku Strzelców Podhalańskich w Cieszynie…”. Ta informacja była o tyle istotna, że w pamięci świadków wydarzeń z września 1939 r. zapamiętano, jak nazywał się poległy żołnierz.
Sięgnięcie do źródeł historycznych na temat szlaku bojowego 4 Pułku Strzelców Podhalańskich potwierdziło, że wzgórza pod Łuszczaczem były bronione przez żołnierzy 4 PSP. W dalszych poszukiwaniach nawiązano kontakt z Dyrektorem Muzeum 4 Pułku Strzelców Podhalańskich w Cieszynie Panem Krzysztofem Neściorem, który sporządził biogram Piotra Szpyrki oraz z Parafią pw. Św. Wawrzyńca Diakona i Męczennika w Zagórzanach i sołtysem Wsi Zagórzany Panem Michałem Pyrożochem, który ustalił dane żyjących członków rodziny poległego żołnierza.
Informacje o żołnierzu pochowanym
w Nadleśnictwie Zwierzyniec, Leśnictwie Zielone, oddziale 338a
Kpr. Piotr Feliks Szpyrka
Urodził się 27 marca 1914 r. we wsi Zagórzany k. Gorlic, był synem Kacpra i Marii Magdaleny z domu Witkowska. Ojciec kpr. Piotra Feliksa Szpyrki zmarł w 1953 r., a matka w 1963 r. Piotr Feliks Szpyrka karierę wojskową rozpoczął 1 czerwca 1930 r., gdzie został przyjęty do 4 Pułku Strzelców Podhalańskich w Cieszynie jako uczeń „grajek”, gospodarczo służył w drużynie dowódcy pułku, a służbowo w orkiestrze pułkowej (inf. rozk. dz. 4 psp nr 124/30 pkt. 15).
Od 16 marca 1936 r. w służbie czynnej pułku w 9 kompanii strzeleckiej. Po 6 latach służby zdał egzamin kwalifikacyjny orkiestrantów w Krakowie przy 20 pp (inf. rozk. dz. 4 psp nr 167 z 25.07.1936 r. pkt. 3). Nadal służył w kompanii gospodarczej i orkiestrze pułkowej. W dniu 1 stycznia 1937 został awansowany na starszego strzelca, wg rozk. dz. 4 psp nr 286/36 pkt. 5, a już po 4 miesiącach otrzymał stopień kaprala, wg rozk. dz. 4 psp nr 96 z 29.04.1937 r. pkt. 6. Od 1 października 1937 r. mianowany na podoficera nadterminowego, wg rozk. dz. 4 psp nr 217 z 28.09.1937 r. oraz przydzielony do kompanii administracyjnej pułku jednocześnie służąc w orkiestrze. Od 19.05.1938 r. został przesunięty z 4 kompanii strzeleckiej do kompanii gospodarczej, służbowo do orkiestry pułkowej (inf. rozk. Dz 4 psp nr 112 z 20.05.1938 r.). Przedłużona służba nadterminowa z dniem 1.10.1938 r. na przeciąg jednego roku to jest do 30.09.1939 r. (inf. rozk. Dz. 4 psp nr 140 z 25.06.1938 r).
W trakcie kampanii wrześniowej walczył w 4 Pułku Strzelców Podhalańskich, który toczył w rejonie Łuszczacza ciężkie walki broniąc okolicznych wzgórz po przejściu w rejon Tomaszowa Lubelskiego, po walkach pod Ulowem w wyniku nieudanego natarcia na Oleszyce, Cieszanów, Stary Dzików oraz Cewków. Poległ raniony odłamkiem podczas I bitwy pod Tomaszowem Lubelskiem.
Mariola Czapla – Krasnobrodzki Dom Kultury
Ryszard Teterycz – Nadleśnictwo Zwierzyniec
